Όλοι έχουμε θαυμάσει τον Σάμουελ Ετό, τον Ντιντιέ Ντρογκμπά, τον Μίκαελ Εσσιέν και άλλους τόσους Αφρικανούς ποδοσφαιριστές που διαπρέπουν στα ευρωπαϊκά γήπεδα.
Κάποιοι από εμάς έχουμε σκεφτεί πόσο καλή επένδυση είναι για την ομάδα μας να πάρει, φτηνά, κάποιο νεαρό ταλέντο από την Μαύρη Ήπειρο και μετά να το μοσχοπουλήσει σε μεγαλύτερη ομάδα.
Πόσοι από εμάς, όμως, έχουμε σκεφτεί ποιά είναι η διαδρομή ενός ποδοσφαιριστή που έρχεται από μια αφρικανική χώρα για να παίξει ποδόσφαιρο στην Ευρώπη; Και κυρίως, πόσοι από εμάς έχουμε ποτέ αναρωτηθεί τι γίνεται με όσους έρχονται στην ήπειρό μας, για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους αλλά δεν καταφέρνουν να βρουν ποδοσφαιρική στέγη σε κάποια ομάδα;
Το ποδοσφαιρικό trafficking είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η Παγκόσμια Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία. Έγινε, μάλιστα, ακόμα μεγαλύτερο, όταν διαπιστώθηκε πως τα κυκλώματα που διαμεσολαβούν στην μετακίνηση παικτών προς την Ευρώπη, είναι άμεσα συνδεδεμένα με εκείνα που εμπλέκονται και στο παράνομο στοίχημα.
Κυνηγώντας ένα άπιαστο όνειρο
Η Αφρικανική ήπειρος, και κυρίως χώρες όπως η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού, είναι γεμάτη από ποδοσφαιρικές ακαδημίες που υπόσχονται να μάθουν στα παιδιά όλα τα μυστικά του αθλήματος.
Αυτό θα ήταν θεμιτό και θα έπρεπε να ενισχυθεί, εάν αυτές οι ακαδημίες πληρούσαν κάποια κριτήρια διαφάνειας. Κριτήρια, δηλαδή, που αφορούν τόσο την λειτουργία τους όσο και τους τρόπους με τους οποίους μεταφέρουν στη συνέχεια τα ποδοσφαιρικά τους προϊόντα σε ομάδες των ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πρωτεύουσα της Ακτής Ελεφαντοστού, Αμπιτζάν, μια πόλη μόλις 5 εκατομμυρίων κατοίκων, όπου ευδοκιμούν πάνω από 300 ακαδημίες ποδοσφαίρου με περίπου 50 παιδιά η κάθε μία. Όμως, οι περισσότεροι από τους επίδοξους «νέους Ντρογκμπά» πέφτουν θύματα Ευρωπαίων μάνατζερ και ντόπιων κυνηγών ταλέντων, οι οποίοι τους υπόσχονται παχυλά συμβόλαια και λαμπρές καριέρες στην Ευρώπη.
Άλλωστε, μόλις ένα στα εκατό παιδιά που περνούν από αυτές τις ακαδημίες καταφέρνει να φτάσει σε μια ομάδα και να υπογράψει κάποιο συμβόλαιο, έστω και μηδαμινών απολαβών. Όσο για αυτούς που γίνονται πραγματικοί αστέρες του αθλήματος, είναι μετρημένοι στα δάκτυλα των δύο χεριών.
Το κόλπο αρχίζει με το «παραμύθιασμα» των γονιών. Οι διάφοροι ειδήμονες του αθλήματος υπόσχονται στους γονείς ότι θα πάνε τα παιδιά τους σε μια ευρωπαϊκή ομάδα και αυτοί με τη σειρά τους δίνουν ποσά της τάξης των 5.000 ευρώ, προκειμένου να μετατρέψουν τα παιδιά τους σε «μαύρα διαμάντια».
Στη συνέχεια, οι προπονητές-μάνατζερ αναλαμβάνουν τα πάντα: εκγύμναση, φαγητό, διαμονή αλλά και τη μετάβαση του νεαρού στην Ευρώπη. Προηγουμένως βέβαια, έχουν φροντίσει να εξασφαλίσουν χαρτιά και διαβατήρια των παιδιών καθιστώντας τα ουσιαστικά όμηρους των ακαδημιών.
Από τα γήπεδα στα γκέτο
Ο Αφρικανός δημοσιογράφος Μουάμπα έφερε στη δημοσιότητα την ιστορία του νεαρού Κόφι, η οικογένεια του οποίου έδωσε 4.500 σε έναν Ιταλό μάνατζερ για να πάει το 16χρονο παιδί τους στη Βαρκελώνη.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το παιδί φέρεται να κακοποιήθηκε σεξουαλικά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, το οποίο τελείωσε σε ένα ξενοδοχείο του Ραμπάτ στο Μαρόκο. Ο μικρός Κόφι, έχοντας στην κατοχή του ένα πλαστό γαλλικό διαβατήριο και αφού πρώτα πλήρωσε ένα σεβαστό ποσό σε κάποιον διακινητή, έφτασε στο Παρίσι. Εκεί κατάφερε να περάσει από δοκιμαστικά διαφόρων ομάδων αλλά καμία από αυτές δεν του πρόσφερε επαγγελματικό συμβόλαιο. Μέχρι την στιγμή που ο Μουάμπα έκανε το ρεπορτάζ, ο μικρός Κόφι δεν είχε επιστρέψει στο Αμπιτζάν. Πολύ πιθανόν να βρίσκεται σε κάποιο κακόφημο γκέτο ευρωπαϊκής πρωτεύουσας.
Όπως και ο 17χρονος Μπερνάρ Μπας, τον οποίο εντόπισε ο δημοσιογράφος του Observer Νταν ΜακΝτούγκαλ σε ένα προάστιο του Παρισιού. Ο Μπερνάρ αποκάλυψε στον Βρετανό δημοσιογράφο ότι προκειμένου να κάνει το ταξίδι από την Άκρα πουλήθηκε το πατρικό του και βγήκαν στο μεροκάματο τα δύο 12χρονα αδέρφια του. Ο ίδιος, μετά από την αποτυχημένη προσπάθεια να βρει συμβόλαιο στη Γαλλία, δεν μπορεί να γυρίσει στο σπίτι και, όπως είπε, ακόμα και αν μπορούσε δεν θα είχε κουράγια να αντικρύσει τους γονείς του.
Ο Οργανισμός Αφρικανών Ερευνητών Ρεπόρτερ (FAIR) εντόπισε μια περίπτωση παιδιού στο Παρίσι που είχε αγοράσει μια φανέλα της Παρί Σεν Ζερμέν τυπώνοντας από πίσω το όνομά του, προκειμένου να την στείλει στην οικογένειά του στο Αμπιτζάν. Μάλιστα, ο νεαρός στέλνει λεφτά στο σπίτι κάθε μήνα, προφανώς όχι από ποδοσφαιρικά δεδουλευμένα.
Οι γονείς βοηθάνε τους μάνατζερ
Οι καλύτεροι συνεργάτες ενός μάνατζερ είναι οι ίδιοι οι γονείς του παιδιού. Έχοντας πειστεί ότι ο γιός τους θα γίνει ποδοσφαιρικός αστέρας, οι γονείς υπογράφουν ένα συμβόλαιο που ουσιαστικά παραχωρεί στον μάνατζερ τα δικαιώματα του ποδοσφαιριστή για την επόμενη δεκαετία.
Το 2009 η αστυνομία στο Μάλι εντόπισε 38 παιδιά ηλικίας από 14 μέχρι 17 ετών που ετοιμάζονταν να περάσουν παράνομα στην Ευρώπη. Οι αρχές του Μάλι βρήκαν στην κατοχή του μάνατζερ Ασουμάν πλαστά διαβατήρια και εισιτήρια με προορισμό τη Νορβηγία και την Ουκρανία. Τα παιδιά στάλθηκαν πίσω στην Ακτή Ελεφαντοστού ενώ ο μάνατζερ, μαζί με τον υπεύθυνο της ακαδημίας, κατηγορήθηκαν για παράνομη διακίνηση. Όταν τα παιδιά επέστρεψαν στην Ακτή Ελεφαντοστού, οι γονείς υπερασπίστηκαν τους διακινητές και ζήτησαν από τις τοπικές αρχές να καλύψουν το ποσό που χρειαζόταν προκειμένου να επαναλειτουργήσει η ποδοσφαιρική ακαδημία.
Σε μια άλλη περίπτωση εκατό νεαροί ποδοσφαιριστές έφυγαν από το Καμερούν με προορισμό το Βιετνάμ. Κανένας από αυτούς δεν βρήκε ομάδα στο πρωτάθλημα της Ασιατικής χώρας και κανείς τους δεν έχει επιστρέψει στο Καμερούν.
«Τα νεαρά αγόρια που πηγαίνουν στο εξωτερικό για να παίξουν επαγγελματικό ποδόσφαιρο συχνά καταλήγουν μόνα, χωρίς έγγραφα και ευάλωτα. Βρίσκονται υπό την απειλή της σκλαβιάς, του εκβιασμού, ακόμα και της σεξουαλικής κακοποίησης», λέει η Οφέλια Καλσέτας Σάντος, πρώην αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών που έχει δουλέψει σε θέματα δικαιωμάτων παιδιών που έχουν ταξιδέψει από την Αφρική με προορισμό το Βέλγιο, την Ολλανδία και τις Σκανδιναβικές χώρες. Όπως υποστηρίζει, «Στο Βέλγιο, παίζουν ποδόσφαιρο μόνο αν έχουν πραγματικό ταλέντο. Ακόμα όμως και τότε οι μάνατζερ εισπράττουν πολύ περισσότερα από αυτούς».
Ευρώπη, ο «επίγειος παράδεισος»
Στο Βέλγιο υπάρχουν ομάδες που συνάπτουν συμφωνίες με διάφορους μάνατζερ, προκειμένου να αγοράζουν φτηνά Αφρικανούς ποδοσφαιριστές. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η Μπέβερεν (διαλύθηκε το 2010), η οποία συνήθιζε να αγωνίζεται με ολόκληρη ενδεκάδα προερχόμενη από την Ακτή Ελεφαντοστού. Ο επικεφαλής της ομάδας, Ζαν Μαρκ Γκιγιού, διατηρεί δική του ακαδημία ποδοσφαίρου στην Αφρική, η οποία συνεργάζεται μάλιστα με ομάδες, όπως η Άρσεναλ και κοντά του έχουν θητεύσει σημαντικοί παίκτες, μεταξύ των οποίων ο Ντιντιέ Ζοκορά, τα αδέρφια Τουρέ και ο Μανουέλ Έμπουε. Στην Μπέβερεν αποκτούσαν μια πρώτη εμπειρία από ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και στη συνέχεια μεταπηδούσαν σε μεγαλύτερες ευρωπαϊκές ομάδες με το ανάλογο βέβαια αντάλλαγμα. Υπολογίζεται ότι στο Βέλγιο υπάρχουν 30 επίσημοι και 170 ανεπίσημοι μάνατζερ, με διασυνδέσεις στην Αφρική.
«Είναι σαν τα κινέζικα προϊόντα που αγοράζεις σχεδόν χωρίς κόστος και τα μεταπωλείς βγάζοντας τεράστιο κέρδος. Οι σύλλογοι βγάζουν χρήματα παίρνοντας φτηνά ταλέντα, τα οποία αναπτύσσουν και πουλάνε σε μεγαλύτερες ομάδες. Αξίζει να πάρεις 1.000 ακόμα και αν χρησιμοποιήσεις 20», λέει ο πρώην αξιωματούχος του υπουργείου αθλητισμού της Γαλλίας, Ζιλ Γκαρνιέ.
Το ερώτημα που προκύπτει, βέβαια, είναι τι γίνεται με τα άλλα 980. Ο Μίκαελ Εσσιέν μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως η τέλεια μεταπώληση. Η Τσέλσι πλήρωσε στη Λιόν το ποσό των 30 εκατομμυρίων ευρώ για να τον κάνει δικό της το καλοκαίρι του 2005. Δύο χρόνια πριν, οι «Λιονέλ» είχαν δώσει μόλις 8 εκ. ευρώ στη Μπαστιά και αυτή με τη σειρά της τον είχε αποκτήσει έναντι 50.000 ευρώ από την Λίμπερτι Προφέσιοναλ της Γκάνας.
Στη Νορβηγία διοργανώνεται κάθε χρόνο το περίφημο Norway Cup. Πρόκειται για τουρνουά νεανικών ηλικιών, με συμμετοχή πάνω από 30.000 ποδοσφαιριστές. Εκεί προσκαλούνται περίπου 30 Αφρικανικές ομάδες και έτσι εξασφαλίζεται η «νομιμοποίηση» του ταξιδιού για τους νεαρούς Αφρικάνους. Το ζήτημα της ποδοσφαιρικής μετανάστευσης έχει φτάσει μέχρι και το Συμβούλιο Υπουργών Αθλητισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οργανώσεις υπεράσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ασκήσει πιέσεις προκειμένου να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης αγοριών ηλικίας ακόμα και δώδεκα ετών σε Βέλγιο, Ολλανδία και Γαλλία. «Εγώ κάνω φιλανθρωπία. Τα αεροπορικά εισιτήρια για το «Norway Cup», τα έξοδα για τις βίζες και τα έξοδα εγγραφής και διαμονής στο Όσλο, όλα προέρχονται από την τσέπη μου. Πληρώνω για τα πάντα, οι γονείς και τα παιδιά δεν δίνουν ούτε ένα λεπτό. Εάν ένα παιδί πετύχει, δίνει χαρά στην οικογένειά του και αυτό κάνει κι εμένα ευτυχισμένο», λέει ο Αζλίζ Κονέ, ο οποίος ζει στο Παρίσι και είναι άμεσα συνδεδεμένος με την συγκεκριμένη διοργάνωση.
Το προσπαθεί η FIFA
Η Παγκόσμια Ομοσπονδία προσπαθεί εδώ και κάποια χρόνια να περιορίσει το φαινόμενο. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, επιβλήθηκαν αυστηρότεροι κανόνες για διεθνείς μεταγραφές παικτών κάτω των 18, αλλά οι μάνατζερ συχνά αλλοιώνουν έγγραφα και πλαστογραφούν ταυτότητες, ώστε να παραποιήσουν την ηλικία των ποδοσφαιριστών-πελατών τους. Κάτι τέτοιο αποκαλύφθηκε και στην Ελλάδα το 2008, όταν ήρθαν στη δημοσιότητα περιπτώσεις ποδοσφαιριστών τρίτης κατηγορίας που αγωνίζονταν με ψεύτικα διαβατήρια. Ένας εξ αυτών, μάλιστα, είχε εγγραφεί με διαβατήριο που ανήκε σε γυναίκα!!!
Το τελευταίο διάστημα πάντως έχει ενταθεί η προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου της ποδοσφαιρικής μετανάστευσης καθώς, όπως δείχνουν τα στοιχεία, αυτό συσχετίζεται και με το δίκτυο του παράνομου στοιχήματος. Ο επικεφαλής της προσπάθειας της FIFA, Κρις Ίντον δηλώνει σε συνέντευξή του στο Πρακτορείο Reuters:
«Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε τάση αγοράς μικρών συλλόγων και πολύ έντονη διακίνηση (trafficking) ποδοσφαιριστών. Είναι πολύ σημαντικό. Οι παίκτες μετακινούνται σε άλλες χώρες, με έναν μέντορα που συνήθως είναι επίσης ποδοσφαιριστής, ο οποίος κατάγεται από την ίδια χώρα ή την ευρύτερη περιοχή και τον σέβονται οι υπόλοιποι. Είναι κάτι παραπάνω από πιθανό, αυτός ο παίκτης να είναι διεφθαρμένος και να προσπαθήσει να επηρεάσει τους υπόλοιπους. Επίσης, βλέπουμε σχολές ανάπτυξης προπονητών ή ποδοσφαιριστών που αποτελούν εμφανώς “βιτρίνες” των εγκληματικών οργανώσεων. Αυτές οι σχολές πολλές φορές εντάσσονται στους κόλπους των εθνικών ομοσπονδιών και ίσως οι ομοσπονδίες να μην συνειδητοποιούν ποιος βρίσκεται από πίσω». Όσον αφορά τους τρόπους και τις μεθόδους που χρησιμοποιούν ο Ίντον αναφέρει: «Πηγαίνουν σ΄ έναν παίκτη και του λένε: “Σήμερα ήσουν καταπληκτικός, έβγαλα λεφτά χάρη σε σένα.
Πάρε 1.000 ευρώ!” Την επόμενη φορά του δίνουν άλλα 1.000.
Όταν μιλάμε για παίκτες μικρότερων κατηγοριών, τα χρήματα αυτά είναι πολλά.
Την τρίτη φορά λένε στον ποδοσφαιριστή:
“Θα μπορούσα να σου δώσω 10.000 ευρώ, αρκεί να μη σκοράρεις ή να αφήσεις να σκοράρουν οι αντίπαλοί σου!”.
Περιμένουν έξω από τα αποδυτήρια, γνωρίζουν που πηγαίνουν οι παίκτες, που ζουν, που διασκεδάζουν. Αυτό έκανε κι ο Περουμάλ (σ.σ. πρόκειται για έναν απατεώνα από τη Σιγκαπούρη που καταδικάστηκε για συμμετοχή σε σκάνδαλο στημένων αγώνων) με τους Αφρικανούς ποδοσφαιριστές στη Φιλανδία.»
Σε ό,τι αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης των κυκλωμάτων, ο Ίντον είναι ξεκάθαρος: «Αμνηστία στους ποδοσφαιριστές που υποφέρουν. Οφείλουμε να τους προστατέψουμε».
Μερικές περιπτώσεις αφρικανών που έκαναν καριέρα στην Ευρώπη
Σάμουελ Ετό΄ο
Ανδρώθηκε στην ακαδημία Kadji sports στην Ντουάλα του Καμερούν. Στα 15 του έκανε ντεμπούτο στην Εθνική Νέων, όπου τον είδε scouter της Ρεάλ και τον πήρε στη Μαδρίτη. Πέρασε από Μαγιόρκα, Μπαρτσελόνα και Ίντερ και πλέον είναι ο πιο ακριβοπληρωμένος ποδοσφαιριστής του κόσμου, εισπράττοντας 30 εκατομμύρια από την Αζνί.
Εμάν Αντεμπαγιόρ
Ο Τογκολέζος έπαιζε σε β’ ομάδα της πατρίδας του, όταν τον ανακάλυψε η γαλλική Μετς. Η ετήσια αμοιβή του από τη Μάντσεστερ Σίτι άγγιζε τα 7,5 εκατ. ευρώ, ενώ πλέον αγωνίζεται στη Τότεναμ.
Μίκαελ Εσιέν
Ο Γκανέζος το 1999 συμμετείχε στο Μουντιάλ Κ-17, όπου τον «τσέκαρε» η Γιουνάιτεντ. Απέτυχε στα δοκιμαστικά, κατέληξε στην Μπαστιά και πλέον ιδρώνει για την Τσέλσι.
Τζον Όμπι Μίκελ
Από τα 15 μέχρι τα 20 του έπαιξε στις β΄ ομάδες των Πλατό Γιουνάιτεντ (Τζος, Νιγηρία) και Άγιαξ Κέιπ Τάουν («θυγατρική» του ΄Αγιαξ στη Νότια Αφρική). Από εκεί μεταπήδησε στην νορβηγική Λιν και τάχιστα και αυτός στην Τσέλσι.
Γιάγια Τουρέ
Ο Ιβοριανός πέρασε από sol Beni και AsEC Mimosas, για να καταλήξει, στα 18 του, στη βελγική Μπέβερεν. Ο Σέλουκ τον έφερε στον Ολυμπιακό μέσω Ντόνετσκ και ένα καλοκαίρι μετά στη Μονακό. Οι Μονεγάσκοι με τη σειρά τους δεν είπαν «όχι» στην πρόταση της Μπαρτσελόνα, ενώ αυτή τον έδωσε στη Μάντσεστερ Σίτυ.
Μαχαμαντού Ντιαρά
Στα 17 του εγκατέλειψε τη β΄ ομάδα του Κέντρου Σαλίφ Κεϊτά, για να έρθει στην Ελλάδα και τον ΟΦΗ (ας όψεται το έμπειρο ολλανδικό μάτι του Γκέραρντ) και ο παίκτης από το Μάλι απέδειξε την αξία του εκτός ελληνικών συνόρων παίζοντας στη Λυόν και στην Ρεάλ.
Πηγές:
Κώστας Μπράτσος: «Αφρική Ώρα Μηδέν: Το ποδοσφαιρικό trafficking στην Ακτή Ελεφαντοστού». www.contra.gr
Dan McDougall: «The Scandal of Africa’s trafficked players».
Hugo Steckelmacher: «Slavery in Football»
Jonas Scherrens «The muscle drain of African football players. Trade or Trafficking».
Σχόλια
