Θες να είσαι το Φαβορί;

του Γιάννη Ζαρώτη

Ψυχολόγου – Αθλητικού Ψυχολόγου

Για τον αθλητισμό η λέξη «φαβορί» φαίνεται να αποτελεί ευχή και κατάρα μαζί.   Παρουσιάζει ενδιαφέρον είτε σε ομαδικό είτε σε ατομικό επίπεδο καθώς «δείχνει» τον συμμετέχοντα ή την ομάδα με τις περισσότερες πιθανότητες για νίκη, «κατευθύνει» τις προσδοκίες του κόσμου. Δίνει την αίσθηση της υπεροχής από τη μία και «βαραίνει» από την άλλη. Ο τρόπος με τον οποίο εκλαμβάνουν οι αθλητές τη λέξη και το ρόλο του «φαβορί», καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την επίδραση που μπορεί να έχει στους μετέχοντες στην αγωνιστική διαδικασία. Υπάρχουν φαινομενικά δύο θεωρήσεις της έννοιας «φαβορί».

Η θετική διάσταση του φαβορί αναφέρεται στον αθλητή, ο οποίος βιώνει την αίσθηση υπεροχής, αισθάνεται ικανός και προετοιμασμένος, αντλεί σιγουριά από τις επιτυχίες του παρελθόντος, εκείνες που του έδωσαν τη δυνατότητα να είναι το φαβορί. Η αρνητική διάσταση αναφέρεται στην «υποχρέωση» που δημιουργεί στον αθλητή να «ξανακερδίσει οπωσδήποτε», στη διαδικασία επιβεβαίωσης ενός άτυπου τίτλου. Η θετική ερμηνεία γεμίζει με αυτοπεποίθηση τον αθλητή, ενώ η αρνητική με άγχος και πίεση.

Ο ρόλος του φαβορί «απονέμεται» παροδικά στον αθλητισμό με βάση τις προηγούμενες επιτυχίες. Τα έως τώρα αποτελέσματα δείχνουν ποιος φαίνεται να είναι ο πιο ικανός, ποιος φαίνεται να είναι ο πιο αποτελεσματικός, ποιος φαίνεται να έχει περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει. Ως τίτλος, πιστώνεται στους αθλητές με βάση το παρελθόν τους και ό,τι έχουνε επιτύχει μέχρι τη στιγμή που διεξάγεται ένας νέος αγώνας.  Σε ποιο βαθμό είναι δυνατόν το παρελθόν να προκαθορίσει την έκβαση του αγώνα; Αν ο αθλητής επαναπαυθεί με την έννοια του φαβορί, «μένει» στο παρελθόν, μειώνοντας την τωρινή του προσπάθεια. Αν θεωρήσει ότι με βάση τον τίτλο μπορεί να κερδίσει στον επερχόμενο αγώνα, θα αποδώσει αρκετά λιγότερο από αυτό που έχει τη δυνατότητα.

Ο τίτλος του φαβορί έχει δύο όψεις. Τον αντιμετωπίζουμε θετικά ως χαρακτηρισμό που δίνει αυτοπεποίθηση, καθώς δείχνει ότι μέχρι «τώρα» έχουμε κάνει πολλές επιτυχίες, είμαστε αρκετά ικανοί, τόσο ώστε νε έχουμε περισσότερες πιθανότητες από τους υπόλοιπους να κερδίσουμε. Παρέχει πίστη και σιγουριά στον εαυτό με βάση το παρελθόν και αισιοδοξία για τον μέλλον. Η αρνητική του θεώρηση αναφέρεται στις προσδοκίες που σκεφτόμαστε ότι δημιουργεί, την «υποχρέωση» να κερδίσουμε πάση θυσία. Είναι ο αθλητής που θεωρεί ότι είναι σαν να έχει γίνει ο στόχος όλων, αισθάνεται ότι έχει να χάσει και κάτι περισσότερο από τον αγώνα σε περίπτωση ήττας. Νιώθει πίεση από τον περιβάλλον και την προσωπική «απαίτηση» για νίκη.  Χαρακτηριστικά αναφέρει ένας αθλητής: «όταν συνειδητοποίησα ότι ήμουν το φαβορί, πέρασαν από το μυαλό ένα σωρό άσχετες και μη ωφέλιμες σκέψεις, ό,τι δεν θα επέλεγα ποτέ να σκεφτώ πριν από αγώνα».

Ποιος τελικά καθορίζει το περιεχόμενο και τη βαρύτητα της λέξης φαβορί; Το περιβάλλον και η εκάστοτε κατάσταση ή η ατομικές σκέψεις και πεποιθήσεις σχετικά με την έννοια; Αναμφισβήτητα η ερμηνεία που θα δώσει ο κάθε αθλητής στην έννοια καθορίζει και τη στάση του, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές που θα προκύψουν, και την επίδρασή της στην αγωνιστική απόδοση. Ο τίτλος του φαβορί δεν είναι από μόνος του ικανός να κερδίζει  ή να χάνει αγώνες. Η επίδρασή του, ωστόσο, στον αθλητή είναι πιθανό να καθορίσει αν θα κερδίσει ή θα χάσει τον αγώνα. Ο καθένας αποφασίζει το αν θα δεχθεί τον άτυπο τίτλο και πώς θα τον χρησιμοποιήσει, με τη θετική ή την αρνητική του διάσταση. Είναι ωφέλιμο για τον αθλητή να θυμάται ότι ο τίτλος του φαβορί δείχνει το ότι είναι ικανός και όχι το ότι είναι υποχρεωμένος να κερδίσει.

Σχόλια